Grote zorgen over kannibalisering in recyclingindustrie

Eind maart stemt het zogenoemde Waste Technical Adaption Committee (TAC), dat bestaat uit deskundigen uit verschillende EU-lidstaten, over regels voor een massabalansbenadering voor het berekenen, verifiëren en rapporteren van het gerecyclede kunststofgehalte in plastic drankflessen voor eenmalig gebruik. Dit zal resulteren in een uitvoeringswet onder de Sup-richtlijn, die weer dient als blauwdruk voor toekomstige EU-regelgeving zoals de verpakkingen- en verpakkingsafvalverordening en de ecodesignverordening voor duurzame producten, en dus voor de berekening van gerecyclede inhoud in andere producten. Europese afvalbedrijven volgen de besluitvorming in de TAC met argusogen, want het besluit van de commissie heeft verstrekkende gevolgen voor de recyclingindustrie in de EU.

Zoals het er nu naar uitziet, gaat de stemming in de TAC tussen een zogenoemde ‘alleen-polymeren’- en een ‘exclusief brandstofgebruik’-massabalansmethode, stelt de Europese branchevereniging van private afvalbedrijven Fead. Laatstgenoemde optie zou het mogelijk maken om recycled content credits vrij te verschuiven tussen de outputcategorieën van plastic en andere materialen. Ondertussen is prioriteit van mechanische recycling van kunststof afval boven chemische recycling wettelijk niet geregeld.

Aanzuigende werking chemische recycling

Europese afvalbedrijven zijn zeer bezorgd over de dramatische gevolgen die een dergelijk methodologie heeft voor de recyclingindustrie. De gewraakte methode zou chemische recycling van grote hoeveelheden kunststof bevorderen die mechanisch gerecycled kunnen worden. Volgens Plastics Europe moet er in 2030 2,8 Mton chemisch gerecycled plastic geproduceerd worden. Hiervoor is ongeveer 6 Mton input nodig, dat deels afkomstig moet zijn van mechanisch recyclebare kunststofgrondstoffen, weet Fead.

De ambitieuze recyclingquota voor plastic flessen die door de Europese Commissie zijn vastgesteld, kunnen nu echter al gemakkelijk worden gehaald met hoogwaardige mechanische recycling, meent Fead. De vereniging heeft er alle vertrouwen in dat het recyclaat dat nodig is om de doelstellingen van de Sup-richtlijn voor 2030 te halen, met deze milieuvriendelijke technologie kan worden geproduceerd. Mechanische recyclers produceren dagelijks kunststofrecyclaat van hoge kwaliteit voor cosmetische consumentenverpakkingen. De verdere ontwikkeling hangt af van het politieke engagement om oplossingen met lage emissies te ondersteunen, aldus de vereniging.

Ongelijk speelveld

Fead denkt dat de verkeerde ‘boekhoudmethode’ ook het gelijke speelveld binnen en buiten de gemeenschappelijke EU-markt verstoren. Door kosten te spreiden over veel bronmaterialen zou de chemische industrie chemisch gerecycled plastic onder de werkelijke productiekosten kunnen verkopen, waardoor de marktprijzen voor mechanisch gerecycled plastic zouden worden onderboden. Daarmee komt de toekomst van mechanische recyclers ernstig in gevaar.

De vrees bij mechanische recyclers is dat ‘een onterechte promotie’ van chemische recycling uitgevoerd door een paar grote bedrijven zorgt voor kannibalisering in de recyclingindustrie en de overgang naar een circulaire economie in gevaar brengt. Investeringen in de hoogwaardige mechanische recycling van gebruikte kunststofverpakkingen zouden verloren gaan, nieuwe investeringen geannuleerd en verdere innovaties belemmerd. Vooral middelgrote en familiebedrijven dreigen het kind van de rekening te worden, vooral als ze al in hoogwaardige mechanische recycling hebben geïnvesteerd.

Misleiding consument

Een derde nadeel van de zogenoemde ‘exclusief brandstofgebruik’-massabalansmethode is wat Fead betreft dat consumenten bij aankoopbeslissingen worden misleid doordat producten gemaakt van nieuwe kunststoffen verkocht kunnen worden als ‘100 procent gerecycled’, terwijl ze fysiek nauwelijks recyclaat bevatten. Een vrije toewijzing van chemisch gerecycled materiaal schendt de principes van transparantie, vergemakkelijkt greenwashing en kan zo leiden tot een verlies van vertrouwen van consumenten in recyclers, merken, regelgevers en hun eigen rol in de circulaire economie.

Een volledig transparante boekhoudmethode op basis van massabalans zonder verhandeling van credits zou een gelijk speelveld voor de recyclingindustrie in stand houden waarmee mechanische recyclers kunnen eerlijk kunnen concurreren. Ook zou dit extra administratieve lasten voor bedrijven en overheden als gevolg van een ingewikkeld systeem voor verhandeling en certificering van credits voorkomen.

Transparante methode

Fead roept overheden dan ook op om te stemmen voor een volledig transparante massabalansmethode zonder kredietsysteem. Voor kunststofafval dat niet gescheiden en gecontroleerd gemengd kan worden, stelt de vereniging als compromis een ‘alleen polymeren’-methode voor met enkele randvoorwaarden. Wat Fead betreft mag bijvoorbeeld alleen kunststofafval dat aantoonbaar niet mechanisch kan worden gerecycled, chemisch worden gerecycled. Om grootschalige greenwashing te voorkomen, zouden claims over recycled content alleen mogen worden toegestaan als het recyclaat volledig traceerbaar is en fysiek aanwezig is in een verpakkingsartikel. En recyclaat geïmporteerd uit derde landen moet voldoen aan EU-conforme berekenings- en verificatiemethoden en gecertificeerd worden door onafhankelijke organisaties.  

Fead heeft haar zorgen via verschillende brieven, ondertekend door wisselende coalities, onder de aandacht van beleidsmakers gebracht. Behalve de recyclingindustrie maken onder andere ook milieuorganisaties zich grote zorgen over de manier waarop de EU de toepassing van gerecycled materiaal in nieuw kunststof wil berekenen, verifiëren en rapporteren.